Konstanty Prus - zasłużony dla Śląska i Polski

Konstanty Prus – publicysta i regionalista - to kolejna zapomniana, chociaż ważna dla Śląska postać. Swoje poświęcenie sprawie narodowej przypłacił szykanami ze strony pruskiego zaborcy. Po wybuchu II wojny światowej Niemcy wysiedlili go z domu i uwięzili w Auschwitz. Urodził się 14 kwietnia 1872 r. w Wielopolu k. Rybnika na Górnym Śląsku, w rodzinie chłopskiej. W 1886 r. ukończył niemiecką szkołę ludową w Goleniowie. Rodzice byli przeciwni jego dalszej edukacji, więc opuścił dom i udał się do Raciborza, gdzie pracował w drukarni a później w kopalni w Mikulczycach. Zarobione pieniądze przeznaczał na książki i samokształcenie. 1891 r. wyjechał do Turynu, gdzie rozpoczął naukę w prowadzonym przez księży salezjanów zakładzie kształcącym przyszłych teologów. Po jego ukończeniu chciał rozpocząć studia teologiczne, jednak w 1900 r. został wezwany przez władze pruskie na Śląsk celem dopełnienia służby wojskowej. Wtedy też postanowił oddać się sprawie narodowej. Pracował w bytomskim czasopiśmie „Katolik”, a następnie przez krótki czas redagował „Gazetę Opolską”. W swych artykułach ostro krytykował politykę germanizacyjną zaborcy. Za jedno z wystąpień na łamach gazety przeciw hakatystom trafił na trzy tygodnie do więzienia. W latach poprzedzających przyłączenie Górnego Śląska do Polski miał takich procesów około 30. W 1902 r. przeniósł się do Raciborza, gdzie przez trzy lata był redaktorem „Nowin Raciborskich”. Następnie powrócił do redakcji „Katolika”. W 1907 r. objął redakcję nowo założonego tygodnika „Kurier Zagłębia” w Sosnowcu. W 1913 r. założył Towarzystwo Kultury Polskiej na Śląsku z siedzibą w Bytomiu. Jego celem było szerzenie polskiej kultury wśród ludności śląskiej poprzez wydawanie książek i czasopism, organizowanie wykładów i odczytów oraz zbieranie i przechowywanie zabytków, pamiątek historii i kultury polskiej na Śląsku. W okresie Plebiscytu działał w Polskim Komisariacie Plebiscytowym. Należał do najbardziej aktywnych dziennikarzy, przemawiał na wiecach. Opublikował szereg artykułów, w których wykazywał polskość Górnego Śląska. Samodzielnie opracował spis polskich nazw miejscowości Górnego i części Dolnego Śląska. Wydawał broszury, ulotki i plakatów, często wyjeżdżał na front powstańczy. Po plebiscycie pracował w Naczelnej Radzie Ludowej Górnego Śląska, gdzie został współpracownikiem Biura Prasowego. Po powrocie Śląska do Polski osiadł w Mikołowie, gdzie redagował „Gazetę Mikołowską”. Pracował w Urzędzie Województwa Śląskiego, był organizatorem jego biblioteki, która potem przybrała nazwę Biblioteki Śląskiej. Założył też archiwum wojewódzkie. Aktywnie uczestniczył w życiu naukowym Górnego Śląska, publikując liczne rozprawy z historii tego regionu, współorganizując działające do dziś Towarzystwo Przyjaciół Nauk na Śląsku. Po przejściu na emeryturę w 1937 r. poświęcił się wyłącznie pracy naukowej. Po wybuchu II wojny światowej został wysiedlony z Mikołowa. Za odmowę podpisania volkslisty trafił do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Dotrwał do wyzwolenia dzięki pomocy przyjaciół. Ostatnie lata życia spędził w domu starców w Mikołowie. Jego zasługi dla kultury polskiej zostały docenione dopiero w 1957 r., gdy odznaczono go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Konstanty Prus zmarł 5 października 1961 r. Spoczął w głównej alei na cmentarzu w Mikołowie.

Źródło: nowiny.rybnik.pl