Mord w Czarnym Lesie

W nocy z 14 na 15 sierpnia 1941 r., w Czarnym Lesie w pobliżu Stanisławowa na Ukrainie, oddział gestapo dokonał egzekucji na ok. 250 przedstawicielach polskiej inteligencji, w większości nauczycielach ze stanisławowskich szkół. Jesienią 1939 r., po zakończonych działaniach zbrojnych w kampanii wrześniowej, różne formacje niemieckie przystąpiły do realizacji tzw. Akcji Inteligencja (Intelligenzaktion), trwającej z przerwami do 1943 r., wymierzoną w polską elitę intelektualną. Po agresji sowieckiej na Polskę, zaraz po zajęciu ukraińskiego Stanisławowa, rozpoczęły się w tym regionie represje wobec polskiej ludności. Sowieci dali przyzwolenie Ukraińcom na prześladowanie Polaków. Ostatnia seria masakr więźniów aresztów NKWD w Stanisławowie miała miejsce w czerwcu 1941 r., po ataku Niemiec na ZSRR. Po utworzeniu w Generalnym Gubernatorstwie Dystryktu Galicja, Stanisławów był w latach 1941-1944 siedzibą powiatu w tym dystrykcie. Szefem Gestapo w mieście został hauptsturmführer Hans Krüger, który wziął wcześniej udział w mordzie profesorów lwowskich. Na jego polecenie 8 i 9 sierpnia 1941 r. policja ukraińska dokonała aresztowań polskiej inteligencji, głównie nauczycieli. Podobnie jak w przypadku poprzednich mordów, imienną listę aresztowanych przygotowali ukraińscy nacjonaliści. Nauczycieli aresztowano podstępem po zwołaniu ich na naradę w związku ze zbliżaniem się roku szkolnego, pozostałe osoby były zabierane z domów przez policję ukraińską. Polakom tłumaczono, że są wzywani na krótkie przesłuchanie. Ogółem w tych dniach aresztowano blisko 300 osób, które przetrzymywano w więzieniu Gestapo i wykorzystywano m.in. przy pracach budowlanych. W nocy z 14 na 15 sierpnia 1941 r. większość aresztowanych Polaków, około 250 osób, przewieziono ciężarówkami do Czarnego Lasu w okolicy wsi Pawełcze, a następnie rozstrzelano. Zwłoki zakopano na miejscu. W następnych miesiącach dokonywano tam kolejnych egzekucji. Ogólnie liczbę zamordowanych Polaków w Stanisławowie szacuje się na ponad 800 osób. Zbiorowe groby pomordowanych w Czarnym Lesie odkryto w 1988 r. dzięki staraniom rodzin ofiar, przy pomocy miejscowej ludności ukraińskiej. W 1991 r. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa ufundowała na miejscu egzekucji pamiątkową tablicę i pomnik. W 2011 r. w Czarnym Lesie odsłonięto krzyż upamiętniający pomordowanych Polaków. Źródła: stanislawow.net, kresy.pl Na zdjęciu: Zakładnicy w Palmirach przygotowywani do egzekucji, fot. Maria Turlejska (1966) Prawdy i fikcje: Wrzesień 1939 - Grudzień 1941, Warszawa: Książka i Wiedza