„Nic mnie nie łączy z narodem niemieckim”. Prof. Adam Heydel zamęczony przez nazistów!

Adam Heydel urodził się 6 grudnia 1893 r. w Gardzienicach pod Radomiem. Po ukończeniu gimnazjum im. Jana III Sobieskiego w Krakowie studiował na uczelniach wyższych Moskwy i Kijowa.

Podczas I wojny światowej jako współorganizator Ochotniczej Legii Akademickiej walczył po stronie Austro-Węgier. Po odzyskaniu niepodległości podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim zakończone doktoratem w 1922 r.

Równolegle ze studiami, w latach 1919-21 pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, a następnie poświęcił się karierze naukowej - w 1925 r. uzyskał habilitację z ekonomii politycznej, w 1927 r. został wykładowcą ekonomii na UJ, a dwa lata później profesorem nadzwyczajnym tej uczelni.

W 1927 r. na krótko objął stanowisko w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświaty Publicznej, a następnie został dyrektorem prywatnej szkoły handlowej dla kobiet. Prowadził również zajęcia w uniwersyteckiej Szkole Nauk Politycznych oraz w krakowskim Wyższym Studium Handlowym.

Zaliczany dziś do tzw. szkoły krakowskiej ekonomii był zdecydowanym zwolennikiem gospodarki wolnorynkowej, krytykował etatyzm i interwencjonizm gospodarczy II RP. Zajmował się badaniami naukowymi nad teorią ekonomii i zagadnieniami dochodu narodowego.

Politycznie współpracował z umiarkowanym skrzydłem obozu narodowego, m.in. wygłaszając odczyty na zjazdach członków Obozu Wielkiej Polski. W latach 1930-31 był prezesem Klubu Narodowego w Krakowie.

W 1930 r. podpisał się pod protestem przeciw uwięzieniu w Brześciu politycznych przeciwników sanacji. Za krytykę autorytarnych rzędów Piłsudskiego w 1933 r. został odsunięty z katedry ekonomii.

Do 1937 r. przebywał na stypendium Rockefellera w USA. Dzięki wsparciu tej fundacji po powrocie do Polski utworzył Instytut Ekonomii przy Polskiej Akademii Umiejętności oraz został redaktorem pisma „Studia Ekonomiczne”. W tym samym roku powrócił na UJ, gdzie otrzymał nominację na profesora zwyczajnego.

Po rozpoczęciu okupacji niemieckiej w Polsce, w listopadzie 1939 r. został wraz z innymi profesorami uniwersytetu aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau, a następnie wywieziony do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen.

Zwolniony w lutym 1940 r. zaangażował się w pracę konspiracyjną. Wkrótce został ponownie zatrzymany i osadzony w więzieniu w Skarżysku-Kamiennej. Propozycję podpisania volkslisty złożoną mu przez komendanta więzienia płk. von Heydla, wywodzącego się z tej samej saskiej rodziny, odrzucił słowami: „Niestety, nie mogę tego zrobić, gdyż nic mnie nie łączy z narodem niemieckim”.

Niedługo potem prof. Heydel trafił do Auschwitz, gdzie 14 marca 1941 r. został rozstrzelany w zbiorowej egzekucji.

W 2012 r. w serii Biblioteka Klasyki Polskiej Myśli Politycznej pojawił się wybór pism Adama Heydla „Liberalizm i narodowość”. W 2013 r. staraniem Instytutu Ludwiga van Misesa ukazały się „Dzieła zebrane”. Dwutomowa publikacja zawiera blisko 160 tekstów prof. Heydla, od krótkich polemik i komentarzy bieżących po obszerne opracowania naukowe.

W tym roku mija 80 lat od śmierci wybitnego ekonomisty.