Podczas śledztwa nie wydał nikogo, został ścięty przez Niemców

Urodzony w zaborze pruskim Jan Grzonka przez całe życie pracował na rzecz niepodległej Polski, czy to jako działacz „Sokoła”, powstaniec śląski, czy też członek ruchu oporu podczas II wojny światowej, za co ostatecznie to życie oddał. Jan Grzonka przyszedł na świat 25 września 1893 r. w Raciborzu w rodzinie robotniczej. Był jednym z pierwszych członków lokalnego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W czasie I wojny światowej został wcielony do armii niemieckiej i walczył na froncie wschodnim. Po powrocie na Górny Śląsk wstąpił w 1919 r. do Polskiej Organizacji Wojskowej. W czasie akcji plebiscytowej agitował na rzecz przyłączenia Górnego Śląska do Polski, roznosząc ulotki i pisma. Walczył w III powstaniu śląskim. Przez cały okres międzywojenny uczestniczył w polskim ruchu narodowym, należał do Związku Polaków w Niemczech. Za przystąpienie do NSDAP proponowano mu korzyści materialne, ale odmówił. W wykazie gestapo z 1937 r. znalazł się w gronie 9 raciborzan uznanych za niebezpiecznych dla Niemiec. Tuż po wybuchu II wojny światowej, 4 września 1939 r. został aresztowany i umieszczony w obozie koncentracyjnym Buchenwald. Dzięki staraniom rodziny jesienią 1940 r. został warunkowo zwolniony, musiał jednak stale meldować się w gestapo. Po zwolnieniu nawiązał kontakt z polskim ruchem oporu. Współorganizował akcje sabotażowe, działał w siatce wywiadowczej. Latem 1941 r. został zdekonspirowany i uwięziony w więzieniu w Berlinie, a następnie w Brandenburg an der Havel. Podczas śledztwa nikogo nie wydał. Oskarżony o zdradę stanu, został bez rozprawy skazany na ścięcie. Wyrok wykonano 3 listopada 1942 r. w więzieniu. Jego zwłoki poddano kremacji, po czym pochowano na miejscowym cmentarzu. Ćwierć wieku po wojnie prochy sprowadzono do Raciborza i pogrzebano na cmentarzu komunalnym na Płoni. Źródło: Mirosław Fazan, Franciszek Serafin: Śląski słownik biograficzny. Seria nowa. T. I. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1999 Na zdjęciu: symbol Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” - sokół w locie trzymający sztangę do ćwiczeń