Niezłomny ze zgrupowania „Zapory”. Stanisław Łukasik ps. „Ryś”

Stanisław Łukasik urodził się 2 sierpnia 1918 r. w Lublinie, jako syn robotnika kolejowego. Od najmłodszych lat interesował się wojskiem. W 1933 r., w wieku 15 lat, wstąpił do Szkoły Podoficerskiej dla Małoletnich w Koninie. Po ukończeniu szkoły z wyróżnieniem został przydzielony do 23. pułku piechoty we Włodzimierzu Wołyńskim.

Z macierzystą jednostką walczył w kampanii wrześniowej, w składzie 27 Dywizji Piechoty w ramach Armii „Pomorze”, wraz z którą przeszedł frontowy szlak od Chojnic do Bzury. Za udział w kampanii otrzymał Krzyż Walecznych. Uniknął niewoli i w październiku 1939 r. powrócił do rodzinnego domu w podlubelskim Motyczu.

Jeszcze w tym samym miesiącu podjął konspiracyjną działalność niepodległościową w ramach Związku Czynu Zbrojnego. Później wraz z nią wszedł w skład Polskiej Organizacji Zbrojnej, kierując konspiracją na terenach położonych na zachód od Lublina.

W 1942 r., po kolejnym scaleniu, znalazł się w szeregach Armii Krajowej. Był podoficerem wyszkolenia I rejonu Obwodu Lublin Powiat w Okręgu Lublin i równocześnie dowódcą patrolu dywersyjnego. W styczniu 1944 r. organizował pluton w składzie I batalionu 8. Pułku Piechoty Legionów, stanowiącego część 3 Dywizji Piechoty Legionów AK.

Wraz z nim przeprowadził szereg zakończonych powodzeniem akcji przeciwko Niemcom, m.in. atak na posterunek SS w Rurach Jezuickich czy odbicie jeńców z konwoju pod Wojcieszynem. W kwietniu 1944 r. wraz z innymi oddziałami osłaniał operację „Most I”, czyli pierwsze w okupowanej Polsce konspiracyjne lądowanie samolotu alianckiego.

Latem brał udział w akcji „Burza”. W lipcu 1944 r. wraz z całym oddziałem został rozbrojony przez wojska sowieckie, ale uniknął wówczas zatrzymania, które nastąpiło miesiąc później. Przetrzymywany w areszcie NKWD w Lublinie zdołał zbiec, wyskakując z drugiego piętra. Powrócił do konspiracji, działając na terenie Obwodu AK Lublin-powiat.

Wiosną 1945 r. zorganizował lotny oddział partyzancki, który w czerwcu wszedł w skład zgrupowania dowodzonego przez mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zaporę”, podlegającego Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj.

Po pierwszej powojennej amnestii w sierpniu 1945 r., podobnie jak inni dowódcy zgrupowania, ujawnił się i wyjechał na Ziemie Zachodnie, ale wkrótce powrócił na Lubelszczyznę. Wiosną 1946 r. odtworzył oddział, ponownie podporządkowany mjr. „Zaporze”, działającemu w ramach struktur Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.

W kwietniu 1947 r., dwa miesiące po kolejnej amnestii, wydał swym podwładnym rozkaz o ujawnieniu, ale sam dalej się ukrywał. We wrześniu tego roku, wraz z grupą żołnierzy mjr. „Zapory” zagrożonych aresztowaniem, podjął próbę ucieczki na Zachód. W wyniku zdrady wszyscy zostali aresztowani w punkcie kontaktowym w Nysie przez UB, a następnie przewiezieni do więzienia mokotowskiego w Warszawie, gdzie przeszli ciężkie śledztwo.

Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w składzie: mjr Józef Badecki, kpt. Józef Kantecki i kpr. Ryszard Wasilewski, z 15 listopada 1948 r. został skazany na karę śmierci. Ten sam wyrok otrzymali: mjr Hieronim Dekutowski, ppor. Jerzy Miatkowski, ppor. Roman Groński, ppor. Edmund Tudruj, ppor. Arkadiusz Wasilewski i ppor. Tadeusz Pelak.

Kpt. Stanisław Łukasik, mjr „Zapora” i pozostali oficerowie zostali straceni 7 marca 1949 r. w więzieniu mokotowskim. Zwłoki zostały potajemnie pogrzebane na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

W 1994 r. kpt. Łukasik został zrehabilitowany. Był jedną z trzech pierwszych zidentyfikowanych ofiar terroru komunistycznego, ekshumowanych latem 2012 r. z kwatery „Ł” na warszawskich Powązkach w ramach badań przeprowadzanych przez IPN.