Mordowali bez względu na płeć i wiek. Pacyfikacja Strużek

3 czerwca 1943 r. niemiecki oddział policyjnej ekspedycji karnej dokonał akcji odwetowej na mieszkańcach miejscowości Strużki leżącej w Świętokrzyskiem. Oprawcy spod znaku swastyki zamordowali co najmniej 74 osoby, a wieś spalili. Dzień wcześniej partyzancki oddział „Jędrusie” wywodzący się z lokalnej organizacji konspiracyjnej „Odwet” przeprowadził we wsi nieudaną zasadzkę na grupę niemieckich żandarmów. W walce zginął komendant posterunku, drugi żandarm wzięty do niewoli po przesłuchaniu został skazany na śmierć poprzez rozstrzelanie. 3 czerwca niemiecki oddział policyjnej ekspedycji karnej wspomagany przez niemieckich kolonistów z pobliskich wiosek rozpoczął odwetową pacyfikację wsi. Niemcy mordowali ludność cywilną bez względu na wiek i płeć oraz spalili większość zabudowań. Wiele osób zostało spalonych żywcem w swoich domach. Partyzanci poinformowani o akcji odwetowej ruszyli na ratunek. Zaledwie kilkuosobowym oddziałem „Jędrusiów” dowodził podporucznik Józef Wiącek ps. „Sowa” odznaczony za jedną z poprzednich akcji Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari. Według różnych źródeł w pacyfikacji zginęły 74 lub 96 osób, w tym kilkanaście dzieci. Ocalało zaledwie kilkunastu mieszkańców i kilka zabudowań, w tym murowany budynek urzędu gminy. Szacuje się, że w pacyfikacji Strużek wzięło udział około 150-180 Niemców. Wywiad AK straty po stronie niemieckiej określił się na 40 osób. W latach 90. na terenie Strużek zbudowano pomnik upamiętniający pomordowanych. Uroczystość jego poświęcenia odbyła się 3 czerwca 1993 r., w 50. rocznicę pacyfikacji wsi. W ścianę pomnika wmurowane są cztery tablice z nazwiskami ofiar mordu. Corocznie, w pierwszą niedzielę czerwca, przy pomniku odbywają się uroczystości związane z obchodami rocznicy wybuchu wojny i pacyfikacji wsi, organizowane z inicjatywy byłych żołnierzy Armii Krajowej i członków Związku Kombatantów Rzeczypospolitej i Byłych Więźniów Politycznych. Źródło: Piotr Sierant: Pacyfikacja wsi Strużki w 1943 roku. W 55-lecie tragedii. Staszów: Staszowskie Towarzystwo Kulturalne, 1998 Włodzimierz Gruszczyński: Lotna Sandomierska. Dzieje oddziału partyzanckiego. Wyd. II. Warszawa: MILLA, 2003 Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945. Red. Adam Puławski. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981 fot. Pomnik ku czci pomordowanych podczas pacyfikacji Strużek w 1943