Towarzystwo Salezjańskie w Polsce w warunkach okupacji 1939–1945

Kościół katolicki jest ofiarą nieustannej kampanii nienawiści. Różni degeneraci przypisują mu wszelkie możliwe zbrodnie, w tym i odpowiedzialność za Holocaust. Z tymi antykatolickimi kłamstwami najlepiej walczyć przytaczając fakty o tym jak naziści prześladowali katolików. Amunicją do takiej walki jest niewątpliwie 366-stronicowa monografia autorstwa księdza dr. hab. Jana Pietrzykowskiego „Towarzystwo Salezjańskie w Polsce w warunkach okupacji 1939–1945". Ks. dr. hab. Jan Pietrzykowski jest profesorem UKSW, pracownikiem Instytutu Historycznego na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych. Jego praca „jest pierwszym całościowym ujęciem dziejów polskich salezjanów w latach okupacji. Historyk ukazał w niej struktury i życie codzienne zgromadzenia zakonnego, proces przygotowywania do służby w Kościele kleryków i braci zakonnych, prowadzenie działalności wychowawczej i edukacyjnej wśród młodzieży, zaangażowanie w duszpasterstwo. Specyficzny dla tamtego okresu jest udział salezjanów w nauczaniu na tajnych kompletach i w innych formach pracy konspiracyjnej, a także w ratowaniu Żydów i pomocy najuboższym. Niektórzy zakonnicy byli kapelanami AK i wspierali powstańców warszawskich. Udokumentowano również prześladowania, jakich zgromadzenie doznało ze strony niemieckich i sowieckich okupantów, oraz męczeństwo salezjanów w obozach koncentracyjnych, łagrach i więzieniach. Na tle tych nieludzkich czasów autor przedstawił pomoc świadczoną polskim salezjanom przez współbraci innych narodowości – przede wszystkim Włochów, ale także Słoweńców, Węgrów, Austriaków i Niemców. Na kartach tej książki czytelnik znajdzie liczne przykłady szlachetności, męstwa, nawet świętości. Monografię rozpoczyna opis organizacji polskich inspektorii salezjańskich w latach 1939–1945 wraz z informacjami o stanie prowincji polskich przed wybuchem II wojny światowej, podziale administracyjnym ziem polskich, dostosowaniu struktur zgromadzenia do sytuacji okupacyjnej. Kolejne rozdziały opisują formację do życia kapłańskiego i zakonnego (nowicjat, studia seminaryjne na terenie okupowanego kraju, studia w Wyższym Seminarium Duchownym Towarzystwa Salezjańskiego w Krakowie, organizacje konspiracyjnego nauczania, nauczanie poza krajem – we Włoszech, Hiszpanii, Portugalii, krajach niemieckojęzycznych). W pracy opisana jest też różnorodna działalność salezjanów podczas okupacji: realizacja posłannictwa młodzieżowego w zakładach tradycyjnych, funkcjonowanie domów dziecka, podtrzymywanie działalności szkolnej, nauczanie na tajnych kompletach, zaangażowanie w duszpasterstwo polowe i konspirację, dożywianie przy domach zakonnych i pomoc Żydom. Wiele uwagi poświęcono też zaangażowanie salezjanów w duszpasterstwo parafialne, w tym: obsłudze kościołów i kaplic na ziemiach wcielonych do III Rzeszy, duszpasterstwu ogólnemu w Generalnym Gubernatorstwie i pracy salezjanów za wschodnią linią demarkacyjną. Dwa ostatnie rozdziały poświęcone są opisom wojennych i okupacyjnych strat materialnych (zniszczenia świątyń i zakładów salezjańskich, rekwizycje częściowe) i ofiarom wojny wśród salezjanów (salezjanie wcieleni do Wojska Polskiego, Wehrmachtu i Armii Czerwonej, męczennicy więzień, obozów niemieckich i łagrów sowieckich, ponieśli śmierć w okolicznościach wojennych).