Big Short – film ukazujący przyczyny globalnego kryzysu gospodarczego

Wolny rynek jest najskuteczniejszą drogą do dobrobytu i rozwoju gospodarczego. Finansjera, jej spekulacje na rynkach finansowych i politycy wspierający banksterów, to patologie, które najszybciej są w stanie zaprzepaścić wolnorynkowe sukcesu. Historię przekrętu finansjery, który doprowadził do ostatniego globalnego kryzysu gospodarczego przybliża film Big Short.

Podczas studiów na Uniwersytecie Warszawskim, w czasie zajęć z polityki gospodarczej, wszystko było dla mnie jasne, aż na zajęciach pojawiła się kwestia kreacji pieniądza we współczesnej gospodarce. Mechanizmu w czasie którego finansjera kreuje kasę z niczego, wpuszcza ją na rynek i czerpie z tego zyski (które pochodzą z utraty wartości przez pieniądze będące w rękach obywateli i będące owocem ich wysiłku). Nie mogłem od razu zrozumieć tego mechanizmu, bo nie był on uczciwym efektem podaży i popytu, tylko ordynarnym szwindlem i kradzieżą. Dopiero zaakceptowanie faktów, że podstawowe we współczesnej gospodarce zjawisko, to kryminalny przekręt a nie zjawisko z ładu rynkowego, czyli tego, że finansjera gra według patologicznych reguł, pozwoliło mi całkowicie zrozumieć reguły współczesnej gospodarki.

Podobny szok przeżyli bohaterowie filmu „Big Short”, którzy dostrzegli patologie kreatywnej księgowości i nowych produktów na rynku finansowym związanych z kredytami hipotecznymi na mieszkania, które wbrew faktom były przez finansjerę przedstawiane jako inwestycje bez ryzyka. Owe inwestycje w pewnym momencie zbankrutowały i doprowadziły do globalnego kryzysu gospodarczego, którego koszty, w wyniku decyzji władz, ponieśli nie finansiści, ale obywatele.

Bohaterowie filmu ukazującego, jak doszło do globalnego kryzysu tramwajowego od 2007 do 2010 roku, odkrywają, że kredyty hipoteczne na domy udzielane były niezorientowanym konsumentom, których nie było stać na spłatę rat i odsetek od kredytu. Skala wykorzystywania klientów przez bankierów była tak duża, że suma indywidualnych bankructw załamała rynek i inne rynki na rynku kredytów mieszkaniowych oparte. Bohaterowie filmu jednak nie są altruistami zatroskanymi o sytuację ludzi, których kryzys wpędził w nędzę, ale chciwcami chcącymi zarobić na krachu, na tym, że z bankami założą się o to, że rynek się załamie.

Patologie systemu podtrzymywały przez lata renomowane agencje ratingowe, czyli firmy mające certyfikować i gwarantować uczciwość informacji kolportowanych przez finansjerę. Pomimo ordynarnych przekrentów nikt z amerykańskiej finansjery nie został ukarany. Za to amerykańskie władze z pieniędzy podatników pokryły straty bankierów.

Za oszustwa finansjery, tylko w samych USA, zapłaciło też 6 milionów Amerykanów, którzy stracili w wyniku kryzysu pracę, i 8 milionów Amerykanów, którzy w wyniku kryzysu stali się bezdomni. A wsparte przez rząd amerykański banki, pod nową nazwą dalej sprzedają swoje stare toksyczne produkty, które doprowadziły do globalnego kryzysu gospodarczego.

Pomimo że film jest fabułą (opartą na prawdziwych wydarzeniach), ogląda się go jako dokument. Bulwersujący temat sprawia, że znani aktorzy są zbyt realistyczni, by ich dostrzegać (choć w filmie widzowie zobaczą Brada Pitta, Christiana Bale'a, Ryana Goslinga, Steve'a Carella, Melissę Leo, Marisę Tomei, Karen Gillan i Selenę Gomez).

Realizm filmu podkreślają wstawki edukacyjne opisujące mechanizmy przekrętów na rynkach finansowych. Nie da się też ukryć, że film wymaga od widza skupienia i uwagi.

Tym bardziej, że poznając mechanizmy przekrętów finansjery, trzeba wyzwolić się od założenia, że ma się do czynienia z normalnym mechanizmem rynkowym. By film zrozumieć trzeba zaakceptować to, że mechanizmy finansjery to ordynarny hucpiarski szwindel.

Reżyserem filmu jest Adam Mckay (twórca takich filmów jak „Legenda telewizji”, „Bracia przyrodni”). Autorami scenariusza na podstawie powieści byłego pracownika instytucji finansowych na Wall Street Michaela Lewisa „Wielki szort. Mechanizm maszyny zagłady” jest reżyser i Charles Randolph. Autorem zdjęć jest Barry Ackroyd. Kolejną kwestią przerażającą, że pomimo wagi tematu (kryzys światowy) jest to jeden z niewielu filmów na ten temat. Dostęp do niego może być utrudniony, film obejrzeć w niewielu kinach w Polsce (np. w Warszawie w kinie Atlantic).

Popularności filmu nie sprzyja też tajemniczy tytuł. „Short” to bankowy produkt, zakład klienta banku z bankiem, w którym klient zarabia, gdy inny produkt, którego short dotyczy, traci na wartości. W filmie aktorzy odtwarzają realne postacie (np doktora Michaela Burry'ego, który jako jedyny finansista w USA przestudiował sytuacje kredytów hipotecznych i odkrył, że rynek musi się załamać, co skłoniło go zawarcia zakładu z bankiem, że rynek się załamie).

Jan Bodakowski

WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.