Sejm ogłosił patronów roku 2021! - Patron trzeci: Cyprian Kamil Norwid

Izba podjęła uchwałę ustanawiającą 2021 Rokiem Cypriana Kamila Norwida (200. rocznica urodzin), wybitnego poety, dramatopisarza, prozaika i myśliciela, a także artysty sztuk pięknych. W twórczości swej Norwid odwoływał się do narodowej i ogólno-europejskiej tradycji, a zarazem był odważnym nowatorem. „Twórczy wkład Norwida w nowoczesną polską literaturę, a szerzej w polską kulturę, jest ogromny, na wielu polach decydujący. W uznaniu zasług dla polskiej sztuki, dla polskiego życia umysłowego i polskiej kultury, w dwustulecie jego urodzin, Sejm Rzeczypospolitej ogłasza rok 2021 Rokiem Cypriana Norwida” - głosi tekst uchwały.

 

Życiorys

 

 

Urodzony 24 września 1821 we wsi Laskowo-Głuchy, wcześnie stracił ojca, wychowywał się u babki, Hilarii z Sobieskich - Zdziechowskiej. Razem ze starszym bratem Ludwikiem (poetą) uczył się w gimnazjum warszawskim w latach 1831-1832 i 1834-1837. Tam poznał m.in. Felicjana Faleńskiego i Aleksandra Niewiarowskiego (autora m.in. Szkiców o Cyganerii Warszawskiej). Nie kończąc piątej klasy naukę przerwał i wstąpił do prywatnej szkoły malarskiej.

Zadebiutował jako poeta w 1840 roku na łamach prasy warszawskiej, rok później podróżował z Władysławem Wężykiem po Królestwie Kongresowym, a następnie (1842) z Antonim Czajkowskim. We wrześniu 1842 roku wyjechał za granicę, z której już nie powrócił. Podróżował po Europie, odwiedzając Drezno, Norymbergę, Monachium, Weronę, Ferrarę, Florencję. We Florencji zapisał się na oddział rzeźby Akademii Sztuk Pięknych; odwiedził Neapol i Rzym. W roku 1845 w Rzymie podczas bierzmowania przyjął imię Kamil (nawiązujące do wodza rzymskiego Marcusa Furiusa Camillusa); jako "Cyprian Kamil Norwid" będzie podpisywał swoje utwory, podkreślając w ten sposób swój fikcyjny "rzymski rodowód". Druga interpretacja zdaje się prostsza, imię to przybrał po zmarłej ukochanej.

W 1845 roku poznał Marię Kalergis i zakochał się w niej, odbył podróż po Włoszech. Dotarł przez Śląsk do Berlina, gdzie 10 czerwca 1846 roku został aresztowany, do końca lipca przebywał w więzieniu. Uwolniony wyjechał do Brukseli, następnie do Rzymu. Tutaj poznał Adama Mickiewicza, zaprzyjaźnił się z Zygmuntem Krasińskim, w maju 1848 uzyskał audiencję u papieża Piusa IX, podróżował po Morzu Śródziemnym.

W roku 1849 przyjechał do Paryża. Poznał tu Juliusza Słowackiego, Fryderyka Chopina, Bohdana Zaleskiego. Zaangażował się w działalność ówczesnych stronnictw emigracyjnych, jego wypowiedzi publiczne stały się coraz bardziej kłopotliwe chociażby dla stronnictwa Hotelu Lambert księcia Adama Czartoryskiego. Coraz bardziej pogarszała się jego sytuacja materialna, korzystał z zasiłków Zygmunta Krasińskiego i Augusta Cieszkowskiego; w roku 1851 doszło do konfliktu z Krasińskim, Norwid odesłał mu jego listy. 29 listopada 1852 wyjechał do Londynu, a stamtąd żaglowcem do Nowego Yorku. Mimo, że podejmował się różnych dorywczych prac - jego sytuacja w Ameryce stała się beznadziejna; dramatyczne listy z prośbą o pomoc wysyłał do znajomych, także do Księży Zmartwychwstańców. Wreszcie 24 czerwca 1854 wyruszył w drogę powrotną do Europy na okręcie parowym. W grudniu 1854 powrócił do Paryża, którego już nie mógł opuścić do końca życia. Popadł w coraz większą biedę, nasiliły się konflikty ze znajomymi, które pogłębiła głuchota. W lutym 1877 zmuszony został zamieszkać w Ivry w Zakładzie Świętego Kazimierza, przeznaczonym dla polskich sierot i weteranów (gdzie przebywał Tomasz August Olizarowski - poeta, autor m.in. poematów Bruno i Zawerucha). Umarł w nocy z 22 na 23 maja 1883; zaraz po jego śmierci w czasie porządkowania pokoju spalone zostały papiery zgromadzone w kufrze pisarza. Pochowany został na cmentarzu w Ivry, po pięciu latach na skutek wygaśnięcia koncesji zwłoki zostały przeniesione do polskiego grobu zbiorowego na cmentarzu w Montmorency; następnie - po wygaśnięciu piętnastoletniej koncesji - do zbiorowego grobu domowników Hotelu Lambert.

Twórczość

 

Dzieła

 

Dialog zmarłych -akwaforta, sucha igła (1871), Pytania - akwaforta (1873), Obrazy: Jutrznia, Orzeł, Kosynier

 

 

Liryki

 

Bema pamięci żałobny rapsod (1851), Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie (1856), Do obywatela Johna Brown (1859), W Weronie (1847), Moja ojczyzna (1861), Pieśń od ziemi naszej, Vade-mecum (1858-1866), Moja piosnka (Do kraju tego...)

 

Poematy

 

Wesele. Powieść (1847), Pompeja (1848 lub 1849), Niewola. Rapsod (1849), Promethidion. Rzecz w dwóch dialogach z epilogiem (1851), Szczęsna. Powieść (1854), Epimenides. Przypowieść (1854), Quidam. Przypowieść (1855-1857), Fullminant. Rapsod (1963), Fortepian Szopena (1863-1864), Że piękno to jest (1865), Rzecz o wolności słowa (1869), Assunta (1870).

 

Proza

 

Łaskawy opiekun czyli Bartłomiej Alfonsem (1840), Wyjątek z pamiętnika (1850), Czarne kwiaty (1856), Białe kwiaty (1856), Bransoletka. Legenda dziewiętnastego wieku (1858), Cywilizacja. Legenda (1861), Ostatnia z bajek (1882), Milczenie (1882), Pamiętnik Podróżny.

 

Nowele

 

Ad leones! (1883), Stygmat (1883), Tajemnica lorda Singelworth (1883), Archeologia (1866), Dwie powieści (1866).

 

Dramaty

 

Noc tysiączna druga. Komedia (1850), Wanda (1851), Krakus. Książę nieznany (1851, 1861), Słodycz (1855 lub 1856), Pierścień Wielkiej Damy czyli Ex-machina Durejko (1872), Kleopatra i Cezar (1870, 1878), Za kulisami (1865-1866)

 

Oraz:

 

Listy, Do Najświętszej Panny Maryi. Litania.

 

Patron przyszłego roku

 

O Cyprianie Kamilu Norwidzie mówią jego wiersze i poematy, dramaty, a także proza poetycka, w której istotne jest - jak w muzyce: brzmienie i milczenie, słowo i cisza. Jego zasługą dla kultury polskiej jest fakt, że - mimo licznych wysiłków - nie da się oderwać sfery estetycznej od sfery etycznej. Piękno jest drogą do służby Bogu i ludziom - stąd fascynacja sztuką użytkową, rękodzielnictwem.

Może nas nauczyć, jak dostrzegać prawdziwe wartości tam, gdzie jeszcze nikt nie odważył się ich nazwać. Po prostu, czytajmy i przeżywajmy jego twórczość, z namysłem, którego wymaga.