Poszarpany sztandar biało-czerwonej szachownicy jako scenografia. Data premiery przypadająca w dniu III Konferencji Smoleńskiej. „Kreon 2010” według „Antygony” Sofoklesa przenośni nas z antycznych czasów do posmoleńskiej Polski. Jest to opowieść ponadczasowa, o żądzy władzy za wszelką cenę. Spektakl w wykonaniu Teatru Nie Teraz przestrzega przed karą, jaka jest nieuchronna dla tych wszystkich, którzy odwrócili się od Boga.

Licznie zgromadzona publiczność obejrzała sztukę 20 października w warszawskim „Amicusie” przy kościele św. Stanisława Kostki. Miejsce nieprzypadkowe, to właśnie tutaj przed laty głosił kazania bł. ks. Jerzy Popiełuszko. Obok murów bazyliki spoczywają jego prochy. Premiera spektaklu odbyła się nazajutrz po 30. rocznicy śmierci męczennika. Przypominały o tym licznie ustawione świeże znicze, których połyskujące o zmroku ciepłe światło wprowadzało w niezwykłą atmosferę wydarzenia z udziałem tarnowskich artystów.

Reżyser Tomasz A. Żak uważa, że „teatr dobry to taki teatr, który prowadzi nas do Pana Boga”. Przy takim podejściu do sprawy, nikogo nie powinno dziwić, że sztuka w wykonaniu Teatru Nie Teraz z Tarnowa jest formą ewangelizacji. Spektakl „Kreon 2010” wspaniale wypełnia to zadanie: za pomocą estetyzacji tragedii dociera do człowieka w jasnym przekazem, z mocnymi punktami odniesienia. Woła do widza o opamiętanie. Chciałoby się rzec: kiedy zawiodły już środki przekazu stosowane przez publicystów, naukowców, historyków, opozycję, a nawet wielu duchownych - pojawia się Żak ze swoimi podopiecznymi i rzuca w kierunku tonących Polaków [ostatnie?] koło ratunkowe!
 

„W jakiejkolwiek jednak formie rządu, piastunowie władzy winni mieć przed oczyma najwyższego rządcę świata Boga,
i jego przykładem i prawem w rządzie państw się kierować. (...)”

Papież Leon XIII
Encyklika „Immortale Dei”
(O państwie chrześcijańskim)

Tomasz Żak wychodzi naprzeciw odczytywaniu historii opowiedzianej przez Sofoklesa w duchu rewolucyjnej interpretacji dziejów. Tytułowa bohaterka greckiego dramatu - wbrew temu, czym karmi się nas od dziesięcioleci - nie była przecież postacią pozytywną. Jak zauważył reżyser, kiedy przyszło jej dać świadectwo głoszonym przez siebie hasłom, Antygona - jakże wielbiona przez wszelkiej maści anarchistów - zamiast umrzeć z honorem stchórzyła i popełniła samobójstwo. Dlatego spektakl w wykonaniu Teatru Nie Teraz skupia się na postaci Ismeny, „której wybory były znacznie trudniejsze, niż emocjonalne działania jej siostry”.

- Cały krzyż odpowiedzialności za to, co się działo, spoczął na Ismenie. To ona do tego stopnia była obciążana tą klasyczną tragedią grecką, z której nie ma wyjścia, że nawet zwariowała. I jedyną szansą na odkupienie, i na powrót, jest Niebo. I o tym opowiada nasz spektakl - wyjaśnił reżyser.

I wreszcie, Żak przygląda się także Kreonowi, „który zarażony grzechem pychy, stawiając się ponad Bogiem, niszczy to, czego słusznie bronił”. Spektakl przestrzega przed tym, co może wydarzyć, kiedy ludzie działają tylko dla siebie, a władza staje się celem samym w sobie.

Twórca Teatru Nie Teraz zdecydował się powrócić do inscenizacji tematu po kilkuletniej przerwie. - Tym razem zrealizowanej w zupełnie innym nastroju. Pierwszy pokaz spektaklu, noszący wówczas tytuł „Kreon” odbył się w 2009 roku. Jednak wydarzenia z 10 kwietnia 2010 roku „zachwiały interpretacyjnym kluczem wewnętrznym” twórców. To spowodowało, że potrzeba było prawie pięciu lat, aby opowiadaną historię poskładać i uporządkować na nowo.

Przesłanie dramatu Sofoklesa, jaki dział się w rządzonym przez Kreona królestwie Teb, już od starożytnych czasów ostrzega nas niezmiennie. Jeśli nie okażemy pokory wobec Boga i nie poddamy się Jego prawom, czeka nas ziemski upadek; zaś bez świadomości grzechu i nieuchronności kary bożej - jesteśmy skazani na wieczne zatracenie.

Agnieszka Piwar

fot. Aleksandra Żak

„Kreon 2010” według „Antygony” Sofoklesa
Premiera: 20 października 2014, Warszawa
Reżyseria: Tomasz A. Żak
Aktorzy: Magdalena Zbylut, Ewa Tomasik, Przemysław Sejmicki oraz Chór
Opracowanie wokalne: Tomasz Lewandowski

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.