Wybitny działacz społeczny i polityczny związany z endecją. Na początku ubiegłego stulecia prowadził drukarnię, księgarnię oraz wydawał „Gazetę Ostrowską”. W czasie II wojny światowej był delegatem rządu emigracyjnego na Wielkopolskę. Zmarł 27 listopada 1943 r.

Stefan Rowiński urodził się 10 sierpnia 1875 r. w Mirkowie koło Kępna w wielodzietnej rodzinie powstańca styczniowego. Uczęszczał do szkoły ludowej w Baranowie i Mirkowie. Po przeprowadzce do Ostrowa Wielkopolskiego w 1895 r. rozpoczął naukę w Królewskim Katolickim Gimnazjum Męskim.

Jako uczeń należał do tajnych organizacji, m.in. „Zet-u” i Ligi Narodowej. Angażował się w sprowadzanie zakazanych w zaborze pruskim wydawnictw z dziedziny historii Polski i języka polskiego. Od 1898 r. był prezesem ostrowskiego Towarzystwa Tomasza Zana. Doprowadził do zjednoczenia jego kół z Wielkopolski i Pomorza.

W 1900 r. w trakcie zdawania matury został relegowany za przynależność do tajnych organizacji i rozpowszechnianie zabronionych wydawnictw, co uniemożliwiło mu odbiór świadectwa i dalszą naukę w Prusach. Wyjechał wówczas do Krakowa, gdzie uczył się księgarstwa, a następnie do Lipska, gdzie poznał tajniki zawodu introligatora.

W 1903 r. wrócił do Ostrowa, gdzie dzięki posagowi żony kupił księgarnię, drukarnię i wydawnictwo „Gazety Ostrowskiej”. Był aktywnym organizatorem polskiego życia narodowego w czasie zaborów, a jego księgarnia stanowiła miejsce spotkań ówczesnej lokalnych elit społecznych i politycznych.

Jako aktywny działacz oświatowy i kulturalny założył Komitet Odczytów Ludowych, organizujący także obchody rocznic narodowych, koncerty i wystawy dzieł polskich artystów, oraz bibliotekę objazdową, tzw. bibliobus. Był inicjatorem powstania Towarzystwa Czytelni Ludowych oraz Muzeum Regionalnego w Ostrowie.

Z początkiem I wojny światowej został aresztowany pod zarzutem działalności na szkodę państwa pruskiego i na krótko wcielony do wojska. Wkrótce zwolniono go z braku, „kwalifikacji potrzebnych żołnierzowi niemieckiemu”.

We wrześniu 1918 r. wszedł w skład tajnego Komitetu Obywatelskiego w Ostrowie. W listopadzie tego roku był jednym z głównych inicjatorów proklamowania tzw. Republiki Ostrowskiej, stanowiącej wystąpienie Polaków przeciwko władzy pruskiej.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, 1 stycznia 1919 r. objął stanowisko pierwszego polskiego burmistrza Ostrowa. Funkcje tę pełnił przez 15 miesięcy. Dzięki jego zabiegom w mieście powstała m.in. fabryka wagonów oraz elektrownia.

W latach 30. był przewodniczącym Komitetu Rodzicielskiego Gimnazjum i prezesem ostrowskiego PCK. W latach 1922-38 był radnym, przewodnicząc klubowi narodowo–demokratycznemu.

Aresztowany w 1939 r. uniknął egzekucji po interwencji ostrowskich Niemców, pamiętających jego zaangażowanie jako burmistrza w 1919 r., dzięki któremu nie doszło w mieście do akcji odwetowych na obywatelach niemieckich.

W czasie okupacji współorganizował niepodległościową organizację Józefa Prądzyńskiego „Ojczyzna”, od 1940 r. był jej reprezentantem w południowej Wielkopolsce. W latach 1942–1943 był Delegatem Okręgowym Rządu na Wielkopolskę.

Jesienią 1943 r. zachorował, w październiku został zwolniony z funkcji delegata. Zmarł 27 listopada 1943 r., pochowano go cmentarzu na ostrowskiej Wenecji.

Stefan Rowiński był odznaczony m.in. Orderem Polonia Restiuta oraz Krzyżem Niepodległości. Jego imię nosi plac, przy którym znajdowały się prowadzone przez niego księgarnia i drukarnia.

opr. Paweł Brojek
źródło: kepnosocjum.pl, archiwum.kalisz.pl, wlkp24.inf